Przejdź do treści

„Babka” wykonuje zabiegi magiczne związane z pierwszą kąpielą dziecka / Babka performs magical practices related to the child’s first bath (mapa 13)

[na podstawie badań PAE z lat 1969-1976]

Tytuł

„Babka” wykonuje zabiegi magiczne związane z pierwszą kąpielą dziecka / Babka performs magical practices related to the child’s first bath (mapa 13)

[na podstawie badań PAE z lat 1969-1976]

Temat

kultura społeczna ; obrzędy ; obrzędy rodzinne ; obrzędy narodzinowe ; elementy obrzędu ; role obrzędowe ; babka ; pierwsza kąpiel ; działanie magiczne ; akcesoria rytualne ; akcesoria religijne ; akcesoria roślinne

Opis

mapa ukazuje zabiegi magiczne związane z pierwszą kąpielą dziecka wykonywane przez babkę ; zawarto na niej następujące informacje: VI. Położna, „babka", „babiąca", akuszerka. Ich wybór, znaczenie oraz funkcja w ludowych zwyczajach i obrzędach urodzinowych. 27. Jakie obowiązki należały do takiej „babki": e) Przeprowadzenie pierwszej kąpieli dziecka? Zabiegi przy kąpieli. 33. Zbadać, czy we wsi istnieje przekonanie, że wodę po pierwszej kąpieli dziecka należy wylać we właściwe miejsce? Przy czym inne normy odnoszą się do wody po kąpieli chłopca - inne po kąpieli dziewczynki: a) Gdzie i w jaki sposób należy wylewać wodę po kąpieli chłopca? po kąpieli dziewczynki? b) Gdzie i w jaki sposób nie wolno wylewać wody po kąpieli chłopca? po kąpieli dziewczynki? Podczas pierwszej kąpieli noworodka stosowano zabiegi magiczne. Jednym z nich było zapewnienie dziecku bogactwa w życiu. W tym celu: 1 – babka wrzucała pieniądze, 2 – ojciec wrzucał pieniądze, 3 – brak danych o osobie wrzucającej pieniądze. Inny zabieg dotyczył zapewnienia dziecku pomyślności. W tym celu: 4 – babka dawała do kąpieli mleko, 5 – mąkę i sól, 6 – ziarna zboża lub kawałek chleba, 7 – żytnią słomę, 8 – grochowiny, 9 – wianuszki z ziół święconych [w Oktawę Bożego Ciała], 10 – zioła święcone w dniu Matki Boskiej Zielnej (15 VIII), 11 – zioła, nie wiadomo kiedy święcone, 12 – różaniec, 13 – medalik, 14 – wodę święconą, 15 – przedmioty symboliczne, 16 – brak tradycji, 17 – brak odpowiedzi.

Uwaga:
- mapę opracowano na podstawie badań terenowych prowadzonych w latach 70. XX wieku przez Pracownię Polskiego Atlasu Etnograficznego,
- mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. XX wieku,
- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych rejonów Polski),
- po wnikliwej weryfikacji sygnatur miejscowości w 2016 roku okazało się, że niektóre z nich powinny znajdować się  w innych (z reguły pobliskich) polach:

  • Krzycko Wielkie - jest "12.24.IV" ma być "12.23.XVI",
  • Nowa Wieś - jest "13.19.IX" ma być "12.19.XII)",
  • Wrzosy - jest "13.26.XIII" ma być "13.27.I",
  • Laskowo - jest "15.15.IV" ma być "16.15.I",
  • Bukowice - jest "15.26.XVI" ma być "15.27.IV",
  • Pniewo (gm. Chodecz) - jest "22.22.V" ma być "21.22.VIII",
  • Młynarska Wola - jest "24.12.IV" ma być "24.11.XIV",
  • Murzasichle - jest "24.38.XVI" ma być "25.38.XIII",
  • Radzice Duże - jest "26.26.XIV" ma być "26.27.II",
  • Mchowo - jest "27.18.IV" ma być  "28.18.I)",
  • Snopki - jest "30.14.XVI" ma być "31.14.XIII",
  • Kalwaria Pacławska - jest "34.37.III" ma być "34.36.XV".

Twórca

Zowada, Renata

Źródło

Renata Zowada : Rola babki oraz innych osób w zabiegach związanych z łożyskiem, czepkiem, pępowiną oraz pierwszą kąpielą dziecka. W : Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Red. Zygmunt Kłodnicki, Agnieszka Pieńczak. Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9, cz. I : Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami i wychowaniem dziecka. Wrocław : Cieszyn 2010, s. 130 ; syg. <PAE/KOM/12/>

Wydawca

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze ; Uniwersytet Śląski ; Uniwersytet Wrocławski

Data

2010

Współtwórca

Pieńczak, Agnieszka. Kier. nauk.

Prawa

umowa z twórcą (umowa licencyjna)

Powiązanie

Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego ; Commentaries to the Polish Ethnographic Atlas

Format

application/pdf

Język

pol

Rodzaj

mapa

Identyfikator

syg. <PAE_MO_0679_01>

Zasięg

ogólnopolski
 Poprzedni
Następny