Swat nakazuje młodym położenie związanych rąk na chlebie podczas zaręczyn / The matchmaker orders the young people to place their bound hands on bread during the engagement ceremony (mapa 24)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Tytuł
Swat nakazuje młodym położenie związanych rąk na chlebie podczas zaręczyn / The matchmaker orders the young people to place their bound hands on bread during the engagement ceremony (mapa 24)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Temat
Opis
mapa ukazuje swata nakazującego młodym położenie związanych rąk na chlebie podczas zaręczyn; zawarto na niej następujące informacje: 29. Czy we wsi istnieje jeszcze zwyczaj zawierania „zaręczyn"? a jeśli tak, jak nazywają partnerów (np. narzeczony, narzeczona lub inaczej)? Czy zaręczyny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 30. Jeśli zwyczaj ten zanikł, określić przybliżony czas zaniku: przed I wojną, po lwojnie, lub po II wojnie? 34. Jaką rolę odgrywają osoby obecne ? Jakiego zachowania wymaga obyczaj? Czy wygłaszają jakieś formuły, oracje ? Jeśli tak zapisać tekst. Czy w akcie zaręczyn zatwierdzano umowę przez podanie rąk? Kto komu podawali jaka przy tym była rola swata dziewoslęba? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej?swat?przyszły starosta?ojciec młodej?lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? a) wiąże i rozłącza ręce młodych, b) podaje młodym wianki lub rózgę, c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy? d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę? e) czy w wypadkach późniejszych sporów o posag, wiano, o niedotrzymanie umowy bywał wzywany do sądu jako świadek lub przeprowadzał polubowne rozstrzygnięcie sporów. Rola swata polegała na: 1 – nakazywaniu młodym położenia związanych rąk na chlebie podczas zaręczyn, 2 – pamiętano jedynie, że dawniej rola ta polegała na wiązaniu rąk, nie wiadomo czy odbywało się to nad chlebem, 3 – brak tradycji, 4 – brak odpowiedzi.
Uwaga:
- mapę opracowano na podstawie badań terenowych przeprowadzonych w latach 70. XX wieku przez Pracownię Polskiego Atlasu Etnograficznego,
- mapa dotyczy stanu zjawiska od połowy XIX wieku do lat 70. XX wieku,
- znak z kropką w środku oznacza, że zjawisko występowało w przeszłości,
- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski),
- mapa została uzupełniona o punkty dodatkowe (spoza stałej sieci badawczej PAE): punkty oznaczone kolorem szarym zostały zaczerpnięte z literatury XIX-wiecznej (głównie prace O. Kolberga), punkty podkreślone na niebiesko zostały zaczerpnięte z literatury XX-wiecznej (Olesiejuk, 1971).
