<p><em>Zbieranie i spożywanie grzyba gołąbek cukrówka <span>(</span><em>Russula Alutacea</em><span>) </span>/ Gathering and consumption of fungi: sweet russula</em> (<em>Russula Alutacea</em>) (mapa 312, karta CLXVIII)<br /><br /><span>[na podstawie badań PAE z lat 1964-1968 i innych źródeł]</span></p>
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; rośliny ; grzyby ; gołąbek cukrówka ; nazwy gwarowe
<p>mapa ukazuje zbieranie i spożywanie grzyba gołąbek cukrówka; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Zebrane grzyby spożywają</strong>. 1 – gotowane jako zupy lub duszone, 2 – smażone na tłuszczu (potrawa nowsza, występuje sporadycznie), 3 – pieczone na blasze (na „blacie”), 4 – konserwowane przez zasolenie lub marynowanie, 5 – konserwowanie przez suszenie. <strong>B. Zgeneralizowane zasięgi nazw gwarowych gołąbka cukrowego.</strong> 6 – „gołąbek”, „gołąbek cukrowy”, „gołąbek sosnowy”, „hołubinka” (na zachodzie rezultat przeniesień po II wojnie światowej), 7 – „czerwonka” i podobne, 8 – „surojadka”, „surowiatka”, „surojeżka”, „seroiszka” i pokrewne, 9 – bedłka. <strong>C. Inne sporadycznie występujące nazwy</strong>: <span style="text-decoration:underline;">od koloru kapelusza</span> (por. pkt 5, 6 i 10), 10 – a „gniadula”, b „mięsówka”, c „gniewus”, d „siwka”, „siwulka”, <span style="text-decoration:underline;">od smaku</span>, e „cukrówka”, f „miodówka”, „gorzkówka”, <span style="text-decoration:underline;">jakoby z powodu wydzielania się mleczka</span>, 12 – g „krowa”, „krówka”, o<span style="text-decoration:underline;">d miejsca, w którym rośnie</span>, 13 – „smrekówka” (por. pkt 6 gołąbek sosnowy), <span style="text-decoration:underline;">inne</span>, 14 – „kwoka”<br /><strong><br />Inne określenia:</strong> <br />1. nie stwierdzono zbierania takich grzybów,<br />2. grzyb i nazwa znana, ale obecnie nie zbierają, dawniej tak,<br />3. nie uwzględniono stanu sprzed II wojny światowej,<br />4. znak górny niepełny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie,<br />5. znak dolny niepełny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej</p>
Pawłowska, Jadwiga
Polski atlas etnograficzny. T. VI. Red. Józef Gajek. Warszawa 1981, syg. <PAE/AE/7> , <A.35/6>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1981
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0329_01>
ogólnopolski
<p><em>Zbieranie i spożywanie grzyba gołąbek zielony (<em>Russula Virescens</em>) / Gathering and consumption of fungi: Greenlich Russula</em> (<em>Russula Virescens</em>) (mapa 313, karta CLXVIII)<br /><br /><span>[na podstawie badań PAE z lat 1964-1968 i innych źródeł]</span></p>
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; rośliny ; grzyby ; gołąbek zielony ; nazwy gwarowe
<p>mapa ukazuje zbieranie i spożywanie grzyba gołąbek zielony; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Zebrane grzyby spożywają</strong>. 1 – gotowane jako zupa, duszone, 2 – smażone na tłuszczu (potrawa nowsza, występuje sporadycznie), 3 – pieczone na blasze (na „blacie”), 4 – konserwowane przez zasolenie lub marynowanie, 5 – suszone. <strong>B. Zgeneralizowane zasięgi nazw gwarowych gołąbka zielonego </strong>(<em>Russula virescens</em>*). 6 – „zielonka”, 7 – „gołąbek”, „gołąbek zielony”, „gołuś zielony”, „gołąbek siwy”, „hołubinka” oraz określenia z przymiotnikiem. <strong>C. Inne nazwy gołąbka zielonego występujące sporadycznie w rozproszeniu</strong> <span style="text-decoration:underline;">od koloru kapeluszy (z</span><span style="text-decoration:underline;"> uwzględnieniem przymiotnika przy określeniu podstawowym)</span>, 9 – „gołąbek zielony”, „gołuś zielony”, „surowiatka zielona”, 10 – „modrak”, 11 – „siwka”, o<span style="text-decoration:underline;">d miejsca, w którym rośnie</span>, 12 – „bukówka”, 13 – „brzozak”, „brzozówka”, „hubka brzozowa”, 14 – poddębówka”, 15 – „tuzia” (?) od „tuzi”, „tuzia trawka” (por. J. Karłowicz, <em>Słownik Gwar Polskich</em>, t. V), <span style="text-decoration:underline;">nazwy przeniesione z grzybów rodziny <em>Agaricaceae</em></span>, 16 - „prośnianka” – przeniesienie nazwy z betka świniarka – <em>Agaricus trivialis</em> na gołąbka zielonego (por. Pleszczyński, <em>Bojarzy Międzyrzeccy</em>), 17 – „betka” – przeniesienie nazwy z rodziny <em>Agricaceae</em> na gołąbek zielony wskutek braku rozeznania<br /><br /><strong>Inne określenia:</strong> <br />1. nie stwierdzono zbierania takich grzybów,<br />2. grzyb i nazwa znana, ale obecnie nie zbierają, dawniej tak,<br />3. nie uwzględniono stanu sprzed II wojny światowej,<br />4. znak górny niepełny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie,<br />5. znak dolny niepełny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej</p>
<p><strong>*Uwaga:<br /></strong>Na mapie w punkcie <strong>B</strong> błędnie wydrukowano nazwę <em>Russula alutacea (gołąbek cukrówka)</em>, zamiast<em> Russula virescens</em> – gołąbek zielony</p>
Pawłowska, Jadwiga
Polski atlas etnograficzny. T. VI. Red. Józef Gajek. Warszawa 1981, syg. <PAE/AE/7> , <A.35/6>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1981
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0330_01>
ogólnopolski
<p><em>Zbieranie i spożywanie grzyba mleczaj chrząstka (Lactarius Vellereus) / Gathering and consumption of fungi: „gristler” agaric</em> (<em>Lactarius <em>Vellereus</em></em>) (mapa 314, karta CLXVIII)<br /><br /><span>[na podstawie badań PAE z lat 1964-1968 i innych źródeł]</span></p>
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; rośliny ; grzyby ; mleczaj chrząstka ; nazwy gwarowe
<p>mapa ukazuje zbieranie i spożywanie grzyba mleczaj chrząstka; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Zebrane grzyby spożywają</strong>. 1 – gotowane (zupa grzybowa), duszone, 2 – smażone na tłuszczu, sposób nowszy występujący sporadycznie, 3 – pieką z solą na blasze (na „blacie”), 4 – konserwowane – marynowane, zasolone, 5 – suszą na zimę. <strong>B. Zgeneralizowane zasięgi ważniejszych nazw mleczaja chrząstki. </strong>6 –„chrząszcz”,„chrząszcz pieprzny”,„chraszczówka”, „chraszcz”, „chruściel”, „krząszcz”, 7 – „biel”, „bielak”, „bili” (nazwą tą obejmują głównie „mleczaj biel” <em>Lactarius piperatus</em>, również z piekącym mleczkiem), 8 – „mleczaj”, „mleczarz”, „mleczarka”, „mleczak”, „mleczarz”, „mleczaj chrząstka”. <strong>C. Inne nazwy występujące w rozproszeniu,</strong> <span style="text-decoration:underline;">od smaku</span>, 9 – „gorzkówka” (por. ros. „gorkuszka” na „mleczaj rudy” – <em>Lactarius rufus</em>), 10 – „pieprznik” (por. „chrząszcz pieprzny”), 11 – „skrzyp” (por. ros. „skripica” na określenie grzyba), 12 – „mleczaj biel” – (na określenie <em>Lactarius piperatus</em>), <span style="text-decoration:underline;">od koloru i tłustości w dotyku</span>, 13 – „tłustoch”, 14 – „świnka”, „świniara”, „świniarka”, <span style="text-decoration:underline;">od wydzielania mleczka</span>, 15 – „krowa”, „krówka” (por. „mleczaj”, ale nazwą tą częściej określa się „mleczaj smaczny” – mapa 315), <span style="text-decoration:underline;">inne</span>, 16 – „góral”, 17 – „hyrkynca”</p>
<p><strong>Inne określenia:</strong> <br />1. nie stwierdzono zbierania takich grzybów,<br />2. grzyb i nazwa znana, ale obecnie nie zbierają, dawniej tak,<br />3. nie uwzględniono stanu sprzed II wojny światowej,<br />4. znak górny niepełny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie,<br />5. znak dolny niepełny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej</p>
Pawłowska, Jadwiga
<span>Polski atlas etnograficzny. T. VI. Red. Józef Gajek. Warszawa 1981, syg. <PAE/AE/7> , <A.35/6></span>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1981
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0331_01>
ogólnopolski
<p><em>Zbieranie i spożywanie grzyba mleczaj smaczny / Gathering and consumption of fungi: „Orange-brown Lactarius”</em> (<em>Lactarius Volemus</em>) (mapa 315, karta CLXVIII)<br /><br /><span>[na podstawie badań PAE z lat 1964-1968 i innych źródeł]</span></p>
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; rośliny ; grzyby ; mleczaj smaczny ; nazwy gwarowe
<p>mapa ukazuje zbieranie i spożywanie grzyba mleczaj smaczny; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Zebrane grzyby spożywają</strong>. 1 – gotowane (zupa grzybowa), duszone, 2 – smażone na tłuszczu i tylko smażone są smaczne, 3 – pieczone z solą na blasze („blacie”), 4 – konserwowane – marynowane, zasalone, 5 – suszą na zimę, 6 – jedzą na surowo. <strong>B. Zgeneralizowane zasięgi nazw „mleczaja smacznego” </strong>(<em>Lactarius volemus</em>). 7 – „krowa”, „krówka”, 8 – „mleczaj”, „mlecznik”, „mleczaj krowi”, „mołoczaj”<br /><br /><strong>Inne określenia:</strong> <br />1. nie stwierdzono zbierania takich grzybów,<br />2. grzyb i nazwa znana, ale obecnie nie zbierają, dawniej tak,<br />3. nie uwzględniono stanu sprzed II wojny światowej,<br />4. znak górny niepełny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie,<br />5. znak dolny niepełny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej</p>
Pawłowska, Jadwiga
<span>Polski atlas etnograficzny. T. VI. Red. Józef Gajek. Warszawa 1981, syg. <PAE/AE/7> , <A.35/6></span>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1981
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0332_01>
ogólnopolski
Ankieta PAE/A1/10.13.XIV/01 - Radowo Małe (ok. Łobez)
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; obiekty ; rośliny ; drzewa ; sok ; zioła ; liście ; nasiona ; jagody ; owoce ; grzyby ; nazwy gwarowe ; [ca 1948] ; Radowo Małe (ok. Łobez)
ankieta PAE nr 1 dotyczy zbieractwa roślin dziko rosnących, które lud zbiera jako pożywienie ; zawarto w niej dane o następujących roślinach: wikswa?, pokrzywa, lipa, oset, szczaw, babka, zajęcza kapusta, brzoza, klon, lebioda, skrzyp, jarzyny (jeżyny?), malina czarna, malina, czarnica (czarna jagoda?), brzusznica (brusznica?), poziomka, pianica?, zajęcze jagody, jarzębina, czarny bez, kruszyna, kościanka, chrzan, żołędzie, lisiczka (pieprznik jadalny?), podosiniak (koźlarz czerwony?), borowik, rezojatka?, koźlak, maślak, opieńka, moczonik?, babka, podlipka
nazwisko nieczytelne
Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego w Cieszynie (depozyt Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
[ca 1948]
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
kolekcja ankiet Polskiego Atlasu Etnograficznego o zbieractwie ludowym z lat 1947-1953, syg. A1 (Archiwum PAE w Cieszynie)
application/pdf
pol
fotografia
syg. <PAE_A1_10.13.XIV_01>
Radowo Małe, ok. Łobez (sygnatura PAE: 10.13.XIV)
Ankieta PAE/A1/10.21.VI/01 - Brójce (ok. Łobez)
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; obiekty ; rośliny ; zioła ; liście ; jagody ; owoce ; grzyby ; nazwy gwarowe ; [ca 1948] ; Brójce (ok. Łobez)
ankieta PAE nr 1 dotyczy zbieractwa roślin dziko rosnących, które lud zbiera jako pożywienie ; zawarto w niej dane o następujących roślinach: dziki szczaw, czarne jagody, jeżyny, borówki, borowiki, koźlarki, maślaki, rydze, lisiczki (pieprznik jadalny?), smardze, podpieńki, zielonki, championy
nazwisko nieczytelne
Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego w Cieszynie (depozyt Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
1948
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
kolekcja ankiet Polskiego Atlasu Etnograficznego o zbieractwie ludowym z lat 1947-1953, syg. A1 (Archiwum PAE w Cieszynie)
application/pdf
pol
fotografia
syg. <PAE_A1_10.21.VI_01>
Brójce, ok. Międzyrzecza (sygnatura PAE: 10.21.VI)
Ankieta PAE/A1/10.22.VII/02 - Nowe Kramsko (ok. Babimostu)
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; obiekty ; rośliny ; drzewa ; zioła ; liście ; główki kwiatowe ; jagody ; owoce ; grzyby ; nazwy gwarowe ; [ca 1948] ; Nowe Kramsko (ok. Babimostu)
ankieta PAE nr 2 dotyczy zbieractwa roślin dziko rosnących, które lud zbiera jako pożywienie ; zawarto w niej dane o następujących roślinach: kwaśne listka (szczaw polny - Rumex acetosella L.), chleb (ślaz zaniedbany - Malva neglecta L.), maj (brzoza - Betula alba L.), zajace pyry (rozchodnik - Sedum?), akacki (robinia akacjowa - Robinia pseudoacacia L.), rajskie jablka (głóg - Crataegus L.?), lebioda (Chenopodium album), głóg (dzika róża - Rosa canina)
Jujka, Zbigniew
Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego w Cieszynie (depozyt Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
[ca 1948]
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
kolekcja ankiet Polskiego Atlasu Etnograficznego o zbieractwie ludowym z lat 1947-1953, syg. A1 (Archiwum PAE w Cieszynie)
application/pdf
pol
fotografia
syg. <PAE_A1_10.22.VII_02>
Nowe Kramsko, ok. Babimostu (sygnatura PAE: 10.22.VII)
Ankieta PAE/A1/12.22.III/01-02 - Kobylniki-Zdrój (ok. Grodziska Wielkopolskiego)
kultura materialna ; zbieractwo ; techniki ; zbieranie ; obiekty ; rośliny ; zioła ; liście ; łodygi ; jagody ; owoce ; grzyby ; nazwy gwarowe ; [ca 1948] ; Kobylniki-Zdrój (ok. Grodziska Wielkopolskiego)
ankieta PAE nr 1 dotyczy zbieractwa roślin dziko rosnących, które lud zbiera jako pożywienie ; zawarto w niej dane o następujących roślinach: czarne jagody, borówki (czerwone), maliny, poziomki, jarzyny (jeżyny?), orzechy leśne, dzikie gruszki, kwaśne listka (szczaw), lebioda, pokrzywy białe, babki, głóg, żołędzie dębowe, morwy, grzyb prawdziwy, maślaki, kokotki, kozaki, krowie grzyby, zielónki, sowy, szojadki?
Glapa, Adam
Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego w Cieszynie (depozyt Instytutu Archeologii i Etnologii PAN)
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
[ca 1948]
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
kolekcja ankiet Polskiego Atlasu Etnograficznego o zbieractwie ludowym z lat 1947-1953, syg. A1 (Archiwum PAE w Cieszynie)
application/pdf
pol
fotografia
syg. <PAE_A1_12.22.III_01> , <PAE_A1_12.22.III_02>
Kobylniki-Zdrój, ok. Grodziska Wielkopolskiego (sygnatura PAE: 12.22.III)